Afgelopen dinsdag 13 april is voor de meeste moslims in Nederland de ramadan begonnen. Voor Bastiaan Verberne is het alweer de 20e keer dat hij meedoet.
Een bijzondere tijd
Voor mij is de ramadan inmiddels een hele bijzondere maand. Dat had wat tijd nodig. Toen ik net bekeerd was, keek ik er eerlijk gezegd tegenop. Ik vond het vooral lijden en afzien. Soms hield ik het vol, soms niet. Ik begreep eerlijk gezegd niet waarom je je als moslim zo moest pijnigen door de hele dag niet te eten en te drinken. Ja natuurlijk, vanuit solidariteit met de armen en als eerbetoon aan God maar het voelde soms vooral als een verplicht nummer. Op zich wel met mooie momenten want door het vasten ging ik eten en drinken weer enorm waarderen. Een glas water smaakte het allerlekkerst tijdens de ramadan. En voelde ik dankbaarheid voor het feit dat je de rest van het jaar onbeperkt aan lekker en gezond eten en drinken kunt komen. Maar dieper dan dat ging het nog niet.
Pas later viel bij mij het kwartje: de ramadan is niet een doel op zich. Het is een voertuig. Het vasten zorgde ervoor dat mijn geest zich kon openstellen voor spirituele groei en het contact met een dieper bewustzijn. Met God, de natuur en de mensen om mij heen. Juist doordat mijn lichaam schreeuwt om eten, drinken en vooral slaap kwam ik op een ander niveau van bewustzijn die ik in het “normale” en haastige leven niet kon bereiken. Op dat soort momenten van intense connectie is het alsof de tijd stilstaat en je contact maakt met een andere dimensie. Dat klinkt misschien heel zweverig maar het voelt juist heel erg echt. De nachten van de ramadan zijn voor mij heel bijzonder omdat ik alleen dan open lijk te staan voor dit soort spirituele ervaringen. Toen ik dat eenmaal doorkreeg, werd het vasten ook veel makkelijker zelfs tijdens lange hete zomers. De ramadan voelt nu niet meer als een verplichting maar als een jaarlijks unieke kans op reflectie en groei.
Kans om interesse te tonen
Naast een persoonlijke band heb ik ook lang een werkrelatie met de ramadan gehad. Ik was een aantal jaar geleden festivaldirecteur van het Ramadan Festival, een ontmoetingsevenement tussen moslims en andere Nederlanders. Vorig jaar heb ik met de Ramadan Talks via WijBlijvenHier! een serie bijzonder gasten geïnterviewd over hun ramadanbeleving. De ramadan leent zich uitstekend voor ontmoeting en onderlinge verbinding door het delen van verhalen. Ik hoop dat mensen deze maand als kans grijpen om oprechte interesse te tonen in een ander. Bijvoorbeeld een mooie vraag om te stellen aan iemand die meedoet met de ramadan vind ik: “Wat betekent het vasten voor jou?” Dat gaat gelijk zoveel dieper dan “Vind je het niet zwaar?” of “Is dat wel gezond, een hele dag niet drinken?. Wees vooral nieuwsgierig naar wat de ramadan mensen brengt in plaats van ongevraagd commentaar over wat het ze mogelijk kost. Moslims krijgen zo vaak opmerkingen als “Nou, ik zou het niet kunnen hoor.” of “Het lijkt mij echt niet gezond”. Daarin klinkt vaak een (onbewust) oordeel door. Het valt niet altijd mee om daar altijd weer vrolijk en vriendelijk op te antwoorden. Wat ik ook zie, zijn steeds meer mensen die niet in de islam geloven maar toch meedoen met de ramadan. Uit nieuwsgierigheid, interesse of solidariteit. Het hoeft natuurlijk helemaal niet maar ik vind het wel hartverwarmend. Ik zeg altijd, als je het wil ervaren is drie dagen vasten meer dan genoeg maar sommigen gaan gewoon de hele maand door inclusief ’s nachts opstaan om te ontbijten. Daar heb ik heel veel respect voor!
Inclusieve tips voor organisaties
In deze periode ligt er nog veel stil maar in het post-Covid19 tijdperk kun je als organisatie tijdens de ramadan ook een beetje rekening houden met het inplannen van teamuitjes of lunchbijeenkomsten. Ook worden gelukwensen tijdens de start van de ramadan of het Suikerfeest / ‘Eid ul Fitr altijd erg gewaardeerd door de moslimmedewerkers. Een interne werkgroep kan ook allerlei leuke dingen verzinnen om over te communiceren: een vlog van iemand die vast, een ramadanquiz, feiten en weetjes, etc. Dat kun je natuurlijk ook bij andere religieuze feestdagen en vieringen doen. Wees vooral niet bang om te experimenteren hiermee. Misschien sla je de plank soms een beetje mis maar daar leer je als organisatie ook weer van.
Bastiaan Verberne is partner bij INCLUCIONCY B.V., een organisatieadviesbureau op het vlak van diversiteit en inclusie. Hij studeerde religiewetenschap en bestuur-en organisatiekunde en is trainer, dagvoorzitter, presentator en interim programmamanager.
www.inclusioncy.nl